KSIĄŻKA I CO DALEJ 8 / BOOK AND WHAT NEXT 8
Radosław Nowakowski
"liberATorium - wolne książki" / liberATorium - free books
Galeria AT
07 - 18.12.2009
panel dyskusyjny z udzialem/ lecture: dr. Katarzyny Bazarnik, Zenona Fajfera, Radosława Nowakowskiego
Galeria Aula / ASP
07.12.2009
Radosław Nowakowski (ur. 1955r. w Kielcach); studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej. Jest pisarzem, projektantem, tłumaczem, muzykiem (od trzydziestu lat gra na bębnach w grupie Osjan) i realizuje przede wszystkim książki liberackie. Dotychczas zrealizował 19 książek i wszystkie są częściami cyklu, który nazywa "Nieopisania świata". Nakłady tych książek są otwarte i w miarę potrzeby są dodrukowywane stanowiąc za każdym razem unikatową pozycję. Wszystkie książki, które dotychczas zrealizował, w sumie ok. 600 szt., wykonuje sam, tak od strony merytorycznej oraz edytorskiej (graficznej), jak i pracy introligatorskiej. "Napisał" także książkę hipertekstową p.t. "Koniec świata według Emeryka", którą można przeczytać/zobaczyć na stronie w internecie (tekst Małgorzaty Dawidek Gryglickiej). Tak więc, z pojęciem liberatury łączy się także pojęcie hipertekstualności. Literatura, czy liberatura w tym wypadku, jako swojego nośnika używa ekranu komputera, natomiast jej eksperymentem formalnym jest użycie hipertekstu – linku, jako interaktywnej zasady konstrukcyjnej. Burzy to tradycyjną linearność utworu tekstowego i wprowadza nową jakość kreacyjną w odczytywaniu / postrzeganiu utworu lingwistycznego. Można to odnieść w jakimś sensie również do pierwszych eksperymentów poetyckich Mallarmé, gdzie litery "odzyskały wolność" swojej obecności w przestrzeni zapisu.
Książki Nowakowskiego były prezentowane na licznych targach, festiwalach i wystawach książek, w galeriach, bibliotekach, muzeach, antykwariatach w całej Europie, Korei, USA, Izraelu. Wiele z nich znajduje się w prestiżowych kolekcjach bibliofilskich i w zbiorach specjalnych między innymi Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biblioteki Uniwersytetu Stanford, New York Public Library, The British Library, Canadian Centre for Architecture w Montrealu, Kunstindustrimuseet w Kopenhadze.
W ósmej edycji cyklu wystaw pod hasłem "Książka i co dalej", Galeria AT prezentuje twórczość Radosława Nowakowskiego, który jest niewątpliwie jednym z czołowych w Polsce twórców książek liberackich. Pojęcie książka liberacka – samo określenie liberatura – zawiera słowo "liber" (w języku łacińskim "książka") i odnosi się bezpośrednio do literatury. Ale jednocześnie wzbogaca ją między innymi o aspekt wizualny. Analogiczny problem zauważamy np. już w teorii Parole in liberta (Słowa na wolności) Marinettiego, która całkowicie zmieniła postrzeganie utworu poetyckiego czy tekstowego, jaki ugruntował się w XIX wieku. W liberaturze bardzo ważne jest postrzeganie książki jako utworu/dzieła przestrzennego, „wypełnionego” fizycznie tekstem, będącego jednocześnie obrazem, jak i nośnikiem treści, który może być kształtowany dowolnie. W liberaturze najważniejsze jest słowo, co znaczy, że każde odejście od edytorskiej konwencji ma swoje literackie uzasadnienie. Bardzo często występują nieporozumienia wynikające z utożsamianiem książek artystycznych, które realizacją przede wszystkim artyści plastycy, z książkami liberackimi. Jak twierdzi główny twórca i teoretyk liberatury w Polsce Zenon Fajfer: „Książka liberacka przeznaczona jest do czytania i do publikowania w zwykłych nakładach. Jeśli jakiś tytuł jest unikatem, to zazwyczaj ze względu na związane z jego wydaniem problemy techniczne. Z kolei w przypadku większości książek artystycznych unikatowość należy do ich cech konstytutywnych.[…] Książka artystyczna należy do dziedziny sztuk plastycznych, tam słowo jest tylko jednym z elementów, o ile w ogóle występuje.[…] Oczywiście istnieją również utwory, które można zaliczyć zarówno do liberatury, jak i do książki artystycznej, chociażby poematy Blake'a.[…] Tutaj słowo swoją magiczną mocą nie tylko przestrzeń tworzy, ale również zajmuje przestrzeń, podbija przestrzeń, podporządkowuje ją sobie. Powiedziałbym, że przestrzeń to jest właśnie to, co liberatura wnosi do literatury”.Książki Nowakowskiego egzystują, jak się wydaje, na granicy tych dwóch zjawisk – książki artystycznej i liberackiej – gdyż wartości wizualne / typograficzne występują w nich na równi z treścią tzw. literacką. Są nawzajem tożsame i przenikają się. Odnoszą się często bezpośrednio do określonej przestrzeni i tu dobrym przykładem jest książka p.t. "Ulica Sienkiewicza w Kielcach" z roku 2002; książka długości ponad 10 m, składana, będąca swoistą, personalną interpretacją wizualno-tekstową (architektoniczną) charakteru i specyfiki tej, podobno najdłuższej, ulicy w tym mieście. Artysta posługuje się również zapisem słownym do tworzenia obrazów – instalacji, jak to określa, odnoszących się do znaków informacyjnych, w cyklu prac "Nieznaki drogowe", gdzie litery, słowa odnoszą się w domyśle do kolorów i jak w wielu utworach konkretystów, tworzą jednocześnie jednolity, wizualno-lingwistyczny komunikat informacyjny.
Więcej na stronie: http://www.liberatorium.com/ rozmowa z R.Nowakowskim
Radoslaw Nowakowski (born 1955 in Kielce); was to be an architect but is a drummer playing the flying fish music, a writer, translator, book designer and designer of some other things as well, great fan and lover of knowledge, a freak who hates suits and ties and never wears them. Books made since the mid 1970s; at first using an old typewriter, carbon paper and fountain pens; since 1993 with a computer, dot matrix and inkjet printers, now with a big colour laser printer and plotter. These are all open editions what means new copies are produced as they are needed. Those having a codex or almost codex form usually have two basic versions: a soft bound (Japanese binding) in a cardboard box and hard bound (linen) in a wooden box; non-codex books usually have one basic version although some variations may happen... more details can be found in descriptions of each title.
Have been shown at numerous group and solo exhibitions, normal, abnormal, artist's, fine pressed, unconventional and other book fairs all over Europe, in the USA, Korea and Israel. Can be found in the collections of the National Library in Warsaw, Book Art Museum in Lodz, Lodz University Library, Stanford University Library, Wexford Arts Centre, The School of the Art Institute of Chicago (Flaxman Library), The New York Public Library, The British Library, Canadian Centre for Architecture, The Danish Museum of Art and Design, Kielce Voivodship Library, Rzeszow Voivodship Library and in private collections in Poland and abroad. Unfortunately they can not be found in book shops, although they should be available there – in spite of their uniqueness they are made not for collecting, but for reading – but they have always been too little; now they are going to be more numerous, so maybe sooner or later they will appear also in book shops although they have different titles they are but parts of NONDESCRIPTION OF THE WORLD. He lives and works in Dabrowa Dolnaa village sited at the edge of the world or in the central Poland at the foot of The Bald Mountains (Lysogory), maybe the oldest mountains in Europe, who knows...
